Niezapominajki – Myosotis (w różnych regionach Polski zwane też często niezabudkami lub żabimi oczkami) miały właściwie we wszystkich regionach występowania symbolikę magicznej mocy przypominania o ofiarodawcy. Drobna roślina o niebieskich kwiatuszkach kojarzy się z oczami, dlatego uznawana jest za symbol wierności i długiej pamięci o kochanej osobie. Jednocześnie uważa się ją za skromny kwiat symbolizujący panieńskość. W kulturze zachodnioeuropejskiej niezapominajka jest symbolem młodego życia i radości, a niebieski kolor symbolizuje ofiarność, wyrzeczenie się i tajemnicę. Łotysze okadzali niezapominajkami niespokojnie śpiące dzieci. Rosjanie nosili przy sobie suszone kwiaty niezapominajki wierząc, że to uchroni ich przed niewiernością ukochanej osoby. We Francji zakochana dziewczyna obserwowała bukiecik niezapominajek włożony do flakoniku – jeżeli długo pozostawał świeży oznaczało to, że chłopak prawdziwie ją kocha.
Łacińska nazwa błękitnego zioła myositos została zaczerpnięta ze starożytnych tekstów Pliniusza, który nazywał niezapominajkę w języku starożytnej greki ’myos-ota’ czyli mysie uszy. W innych językach symbolika oraz nazwa jest podobna do tej słowiańskiej:
niemiecka – vergiss-mein-nicht
starofrancuska – ne-m’ouble-mie
staroangielska – forget-me-not
duńska – forg-lem-mi-gei.
Inne nazwy w języku polskim to: żabioczy, nieznajki, żabie ślepki, żabi skrzek, sierotki, żabie kwiatki, niebioski, ptasze oczka, modre oczka, Matki Boskiej oczka, modre krupki, niebioski, modrzyki, pacierzyczki, nieśmiertelniok.
Skromna niezapominajka od wieków była natchnieniem dla poetów i malarzy. Niebudki, niezapominki znajdziemy w poezji Przerwy-Tetmajera, Cypriana Kamila Norwida czy Marii Konopnickiej…
Piękny wiersz pachnący ziołami „A kiedy będziesz moją żoną” napisał Kazimierz Przerwa – Tetmajer dla swojej narzeczonej Laury Rakowskiej (której ostatecznie nie poślubił):
A kiedy będziesz moją żoną…
umiłowaną, poślubioną,
wówczas się ogród nam otworzy,
ogród świetlisty, pełen zorzy.
Rozdzwonią nam się kwietne sady,
pachnąć nam będą winogrady,
i róże śliczne i powoje
całować będą włosy twoje.
Pójdziemy cisi, zamyśleni,
wśród żółtych przymgleń i promieni,
pójdziemy wolno alejami,
pomiędzy drzewa, cisi, sami.
Gałązki ku nam zwisać będą,
narcyzy piąć się srebrną grzędą,
i padnie biały kwiat lipowy
na rozkochane nasze głowy.
Ubiorę ciebie w błękit kwiatów,
niezapominek i bławatów,
ustroję ciebie w paproć młodą
i świat rozświetlę twą urodą.
Pójdziemy cisi, zamyśleni,
wśród złotych przymgleń i promieni,
pójdziemy w ogród pełen zorzy
kiedy drzwi miłość nam otworzy.
W polskim ziołolecznictwie niezapominajki są obecnie rzadko stosowane. Należą do ziół bogatych w krzemionkę, saponiny, śluzy, kwas chlorogenowy i rozmarynowy. Dawniej napary i odwary stosowano między innymi na zapalenia gardła i przeziębienia. Dr Różański podaje przepis na nalewkę polecaną do stosowania przy uporczywym kaszlu, zapaleniu oskrzeli, krtani i gardła;
Rozdrobniony surowiec należy zalać 40-60% alkoholem w proporcji 1: 5 i odstawić na minimum 7 dni. Po tym czasie przefiltrować i podawać w czasie choroby 4-5 razy dziennie po pół łyżeczki. Do nalewki można dodać miód.
Katarzyna Gruisen
